Με τον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες εννοούμε ένα σύνολο δυσχερειών που αφορούν στην ομιλία, τη γραφή, την αντίληψη, την κίνηση και κυρίως τους μηχανισμούς μάθησης και επίλυσης προβλημάτων και σχετίζονται με την κωδικοποίηση και αποκωδικοποίηση των ερεθισμάτων και πληροφοριών που προέρχονται από το περιβάλλον. Ειδικά στους μαθητές, ως Μαθησιακές Δυσκολίες εννοούνται οι δυσχέρειες που παρουσιάζει ο μαθητής να ακολουθήσει με επιτυχία το ρυθμό της τάξης του σε έναν ή περισσότερους τομείς.
Ποιοι τύποι Μαθησιακών Δυσκολιών υπάρχουν;
Οι Μαθησιακές Δυσκολίες καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα δυσλειτουργιών που επιβαρύνουν τη μαθησιακή διαδικασία. Οι κυριότερες μορφές Μαθησιακών Δυσκολιών είναι η Δυσλεξία, η Δυσορθρογραφία, η Δυσαναγνωσία, η Δυσαριθμησία, η Δυσγραφία και η Ειδική Γλωσσική Διαταραχή.
Ποιες άλλες εκφάνσεις μπορούν να έχουν οι Μαθησιακές Δυσκολίες;
Είναι αρκετά σύνηθες η ύπαρξη Μαθησιακών Δυσκολιών να συνοδεύεται από συμπεριφορές του παιδιού που φαινομενικά δεν έχουν σχέση με την ύπαρξη των δυσκολιών αυτών. Για παράδειγμα, οι δυσχέρειες στη συγκέντρωση προσοχής και στην ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων, η υπερκινητικότητα, το κλείσιμο στον εαυτό, οι κυκλοθυμίες, η συστηματική αδιαφορία για το διάβασμα, η αδιαφορία για πιθανή δυσαρέσκεια του γονέα ή του εκπαιδευτικού, οι παραπτωματικές συμπεριφορές (ψέματα, αντιγραφή, κλπ.), η αδεξιότητα, τα προβλήματα στην αυτοεξυπηρέτηση, οι δυσκολίες στην οργάνωση της μνήμης και στην ανάκληση πληροφοριών, τα προβλήματα στην αρίθμηση, η χαμηλή αυτοπεποίθηση αποτελούν ισχυρές ενδείξεις ότι ένα παιδί αντιμετωπίζει Μαθησιακές Δυσκολίες.
Πότε εμφανίζονται οι Μαθησιακές Δυσκολίες;
Οι Μαθησιακές Δυσκολίες εμφανίζονται στο πλήρες φάσμα τους κατά τα πρώτα σχολικά χρόνια (Δημοτικό). Ωστόσο η διάγνωσή τους μπορεί να γίνει αρκετά νωρίτερα, στα προσχολικά χρόνια. Όσο νωρίτερα υπάρξει ακριβής διάγνωση και το παιδί ενταχθεί σε ένα πρόγραμμα αποκατάστασης, τόσο υψηλότερα είναι τα ποσοστά επιτυχίας.
Γιατί ένα παιδί έχει Μαθησιακές Δυσκολίες;
Οι αιτίες εμφάνισης Μαθησιακών Δυσκολιών βασίζονται στους εξής τέσσερεις (4) τομείς:
- Κληρονομικότητα
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες
- Αναπτυξιολογικές δυσκολίες του παιδιού
- Ψυχοσυναισθηματικό προφίλ του παιδιού
Οι Μαθησιακές Δυσκολίες μπορεί να οφείλονται σε οποιονδήποτε συνδυασμό των τομέων αυτών.
Φέρουν ευθύνη οι γονείς ή οι εκπαιδευτικοί για την εμφάνιση των Μαθησιακών Δυσκολιών;
Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί που φροντίζουν να παρέχουν τα κατάλληλα ερεθίσματα για την κάθε ηλικία, μεριμνώντας παράλληλα και για την ομαλή ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού, δεν φέρουν καμία ευθύνη για την εμφάνιση των Μαθησιακών Δυσκολιών.
Ωστόσο, είναι αρκετά σύνηθες το οικογενειακό και το σχολικό περιβάλλον μέσω χειρισμών και αντιμετωπίσεων που δεν βοηθούν στην ορθή διαχείριση των δυσκολιών, εν αγνοία του να επιβαρύνει τα συμπτώματα.
Ο θυμός, η απόρριψη, η ακύρωση, η αυστηρότητα, οι υψηλές απαιτήσεις, οι συναισθηματικές πιέσεις, η περιθωριοποίηση, κλπ. μπορούν να διογκώσουν και να μεγεθύνουν τα προβλήματα. Αντιθέτως, η διαπίστωση των δυσκολιών, η αποδοχή τους και η συστηματική συνεργασία με τον Λογοθεραπευτή, τον Εργοθεραπευτή ή/και τον Ειδικό Παιδαγωγό που θα αναλάβει το παιδί, μπορούν να βοηθήσουν ουσιαστικά και αποτελεσματικά στην εξέλιξη του παιδιού.
Μπορεί ένα παιδί να ξεπεράσει τις Μαθησιακές Δυσκολίες μόνο του ή με τη βοήθεια των γονιών του και των δασκάλων του;
Κανείς δεν μπορεί να το πει με σιγουριά. Είναι γεγονός όμως ότι οι βαθύτερες αιτίες για τους οποίες ένα παιδί εμφανίζει Μαθησιακές Δυσκολίες είναι εξαιρετικά δύσκολο να εντοπιστούν από κάποιον μη ειδικό, με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις να χάνεται πολύτιμος χρόνος.
Με αυτόν τον τρόπο διακινδυνεύεται αφενός οι δυσκολίες να εδραιωθούν στο παιδί και να πάρουν μόνιμο χαρακτήρα και αφετέρου να μετεξελιχθούν σε άλλες μορφές προβλημάτων και δυσχερειών σε συναισθηματικό, επικοινωνιακό, σχολικό ή και κοινωνικό επίπεδο.
Όσος περισσότερος χρόνος χάνεται, τόσο δυσκολότερη και μακροχρόνια γίνεται η αποκατάσταση των προβλημάτων και τόσο μεγαλύτερη οικονομική επιβάρυνση προκαλείται στην οικογένεια.
Τί μπορούν να κάνουν οι γονείς για την αντιμετώπιση πιθανών Μαθησιακών Δυσκολιών;
Σε κάθε περίπτωση που υπάρχει υποψία ότι ένα παιδί εμφανίζει ή θα εμφανίσει Μαθησιακές Δυσκολίες, θα πρέπει να υπάρξει επικοινωνία με κάποιον Ειδικό Ψυχικής Υγείας (Ψυχολόγο, Παιδοψυχίατρο, Αναπτυξιολόγο, Νευρολόγο, Λογοθεραπευτή, Εργοθεραπευτή). Μέσω ειδικής διαδικασίας διάγνωσης και αξιολόγησης ο Ειδικός θα αναλάβει αφενός να εντοπίσει τις πιθανές δυσκολίες που εμφανίζει το παιδί και αφετέρου να οργανώσει το τρόπο δράσης για την αποτελεσματική αντιμετώπισή τους.
Πώς αντιμετωπίζονται οι Μαθησιακές Δυσκολίες;
Για την αντιμετώπιση των Μαθησιακών Δυσκολιών, οι αρμόδιοι ειδικοί είναι οι Λογοθεραπευτές, οι Εργοθεραπευτές και οι Ειδικοί Παιδαγωγοί. Στις περισσότερες περιπτώσεις, είναι απαραίτητο να υπάρξουν παρεμβάσεις από συνδυασμό των ειδικοτήτων αυτών (π.χ. Λογοθεραπευτή και Εργοθεραπευτή), καθώς επίσης και να υπάρχει εποπτικός ρόλος από Ψυχολόγο, Παιδοψυχίατρο ή Αναπτυξιολόγο.
Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να γίνει ακριβής διάγνωση των δυσχερειών που αντιμετωπίζει το παιδί, να εντοπιστούν οι βαθύτερες αιτίες των προβλημάτων και στη συνέχεια να οργανωθεί ένα εξειδικευμένο θεραπευτικό πρόγραμμα, προσαρμοσμένο απόλυτα στο παιδί και στις δυνάμεις του.
Είναι πολύ σημαντικό οι ειδικοί να συνεργάζονται ομαλά και να είναι απόλυτα σύντονοι, ούτως ώστε να υπάρχει κοινή μεθοδολογία και σύμπνοια και τελικά οι θεραπευτικές παρεμβάσεις να είναι όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικές προς όφελος του παιδιού.
Υπάρχει θεραπεία για τις Μαθησιακές Δυσκολίες;
Ναι, αν και ο όρος που χρησιμοποιούμε είναι αποκατάσταση των Μαθησιακών Δυσκολιών. Το παιδί μαθαίνει αφενός να αναγνωρίζει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει και αφετέρου να τις ξεπερνά μέσω εναλλακτικών τρόπων, έτσι ώστε τελικά να μπορεί να ακολουθήσει ομαλά τη μαθησιακή του διαδικασία.
